Faal Bir Volkan Olan Erciyes Dağı Bir Gün Patlayabilir mi? 6 Şubat Sarsıntıları ile Kontağı Ne?

Maalesef pek çok acı deneyim sonucu öğrendik ki ülkemiz dünyanın en faal fay çizgilerinden kimilerinin üzerinde bulunuyor. Yetmezmiş üzere sel, heyelan ve orman yangını başta olmak üzere sayısız felaket, ülkemizi daima tehdit ediyor. Ama farkında bile değiliz lakin karşı karşıya olduğumuz bir tehlike daha var. volkan patlaması. Evet, ülkemizde Erciyes Dağı üzere pek çok etkin lakin uykuda olan volkan var.

Endişelenmeyin, bunlar çabucak yarın patlamayacak lakin tıpkı zelzele üzere eminiz bir gün olacak. Pek çok kişi aslında patlamadan fazla aktif volkanların 6 Şubat 2023 tarihindeki üzere büyük sarsıntılara neden olup olmayacağını merak ediyor. Hatta bu volkanlarda görülen sıcak su çıkışı da duyanları oldukça korkutmuştu.

Erciyes Dağı özellikleri: Pozisyonu, yüksekliği ve volkanizması

Erciyes Dağı, Kayseri ilinin 25 kilometre uzağındaki güneybatı bölgesinde bulunan Sultansazlığı isimli ovalara komşu bir stratovolkandır. Günümüzden yaklaşık 20 milyon yıl evvel oluştuğu iddia edilen Erciyes Dağı, 3917 metrelik tepesi ile İç Anadolu bölgemizin en yüksek dağıdır. 3300 kilometrekarelik hayli geniş bir alanı kaplar.

Erciyes Dağı bir staravolkan yani sertleşmiş kül, tüf ve kül katmanından oluşmuş bir volkandır. Roma periyodu madeni paralarında aktarıldığına nazaran Erciyes Dağı’nın en son milattan evvel 253 yılında patladığı düşünülüyor. Erciyes Dağı etkin durumda lakin uzun vakittir uykuda olan bir volkanik yapıdır.

Erciyes Dağı bir gün uyanıp da patlayabilir mi?

Daha evvel buradaki yazımızda tüm ayrıntılarıyla anlattığımız üzere ülkemizde 10 tanesi faal, 5 tanesi faal olma potansiyelli 15 volkan var. Teknik olarak bir volkanın faal kabul edilmesi için en son 10 bin yıl evvel patlamış olması gerekiyor. Erciyes Dağı patlayalı 2 bin yıldan biraz fazla olduğuna nazaran epeyce faal olduğunu söyleyebiliriz.

TÜBİTAK ile Bristol Üniversitesinin birlikte yürüttüğü araştırmanın raporuna nazaran ülkemiz, dünyada volkanik faaliyet bulunan 95 ülke ortasında en riskli 14. ülke. 2100 yılına kadar ülkemizde bir volkan patlaması yaşanma ihtimali ise yüzde 70’in üzerinde. Bu oranın risk oluşturmasının nedeni, volkanik yapıların etrafında ağır yerleşim olması ve bu nedenle oluşacak küçük bir patlamanın bile ağır sonuçlar doğurma ihtimali.

Aktif durumda bir volkan olan Erciyes Dağı ile 6 Şubat sarsıntılarının bir ilişkisi var mı?

6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş, Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.8 ve 7.5 büyüklüğündeki sarsıntılar maalesef on binlerce insanımızı kaybetmemize neden oldu. Ülkemizin yaşadığı en büyük felaketlerden olan bu zelzelesi arka arda gelen artçı sarsıntılar izledi ve hasar inanılmaz bir boyuta yükseldi.

6 Şubat sarsıntılarından kısa bir mühlet sonra Erciyes Dağı’nda değişik bir değişim gözlemlendi. Dağın etrafında sıcaklığı 86 dereceye varan bir su çıkışı meydana geldi. Bunun üzerine herkes bu iki olay ortasında bir irtibat olduğunu düşündü fakat rastgele bir bağlantı yok. Ama sıcak su çıkışı ile sarsıntı ortasında bir alaka hakikaten de var.

Sıcak su çıkışı nedeniyle volkanik aktivite başladığı söylentisi ne kadar hakikat?

Erciyes Dağı etrafında bu çeşit bir sıcak su çıkışı olması akıllara direkt olarak volkanın patlama ihtimalini getirdi ve büyük telaşa neden oldu. Konu hakkında açıklama yapan paleosismoloji uzmanı Prof. Dr. Ramazan Demirtaş, sıcak su çıkışının son derece olağan olduğunu ve ne volkan patlamasıyla ne de 6 Şubat zelzeleleri ile ilgili olduğunu söyledi.

Demirtaş’ın aktardığına nazaran 28 Şubat-10 Mart 2023 tarihleri ortasında Erciyes Dağı etrafında büyüklükleri 4.3 ve 4.9 ortasında değişen pek çok küçük sarsıntı oldu. Faylar yüzeysel olarak açıldığı için de sıcak su çıkışı yaşandı. Bu çeşit olayların zelzelelerin ikincil tesiri olarak son derece olağan durumlar olduğu biliniyor. 

Peki bir volkan patlamasından ne vakit şüphelenmek gerekir?

Yine paleosismoloji uzmanı Prof. Dr. Ramazan Demirtaş’ın aktardığına nazaran çok büyük bir sarsıntı ya da birkaç küçük zelzele ile çabucak volkan patlamasından kaygı etmemize gerek yok. Şayet Erciyes Dağı ve etrafında çok kısa bir vakit dilimi içerisinde binlerce ve hatta on binlerce mikro sarsıntı yaşanırsa işte o vakit bir volkan patlaması ihtimali doğabilir. Lakin tıpkı sarsıntıların oluşumu üzere volkanların da ne vakit patlayacağını evvelden bilmemiz pek mümkün değil.

Ülkemizde bir gün bir volkan patlaması yaşanırsa ne yapmamız gerekiyor?

İstatistikler palavra söylemez. Tahminen yarın değil lakin bir gün kesinlikle ülkemizde bir volkan patlaması yaşanacak. O gün geldiği vakit tıpkı her felakete olduğu üzere ona da hazırlıklı olmalıyız. Zelzele çantası üzere bir acil durum çantası hazırlamak birinci yapmanız gereken şey zira temel gereksinimlere ulaşmamız o sırada imkansız olabilir.

Bu çeşit bir felaket yaşandığı vakit kulağınız yetkililerde olmalı. Zira felaketin boyutuna nazaran acil tahliye gerekebilir. Tahliye buyruğu geldiği anda vakit kaybetmeden acil durum çantanızı yanınıza alarak bölgeden uzaklaşmalı ya da yetkililerin yönlendirdiği alanlara gitmelisiniz. Acil durum çantanızda sarsıntı çantasından farklı olarak N-95 maskesi bulunmalı zira volkan patlaması sırasında müthiş bir kül bulutu her yeri kaplar. 

Bazı durumlarda yetkililer tahliye değil, konutta kalınmasını söylerler. Bu emre de kesin bir biçimde uymalı ve bilhassa bol bol su desteği yapmalısınız. Dışarı çıkmanız gerekirse kesinlikle bir dış kıyafet giymeli ve meskene girerken onu çıkarmalısınız. Zira küller üzerinize yapışacaktır. Gözlerinizi de bu küllerden müdafaanız son derece değerli. Elbette bu türlü bir durumda sizden daha şanssız olanlara yardım etmeyi unutmayın.

Ülkemizdeki faal volkanlardan bir tanesi olan Erciyes Dağı bir gün patlar mı, 6 Şubat sarsıntıları ile kontağı nedir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Yaşanan felaket ne kadar büyük olursa olsun soğukkanlılığınızı muhafazayı ve palavra yanlış bilgiler yerine bilime kulak vermeyi lütfen ihmal etmeyin.