Katili, Kurbanının “Gözündeki Son Görüntüden” Ortaya Çıkarma Gayreti: Optografi

Bazı hadiselerde sahiden de sonuç alınabildiği argüman edilmişti. Örneğin bir olayda, adamın kendi eşini öldürdüğü, eşinin retinasındaki baltalı imajından anlaşıldığı kayıtlara geçti. Hatta Karındeşen Jack evrakında bile optografiye başvurmayı düşünmüşlerdi.

Hazırsanız optografinin nasıl ortaya çıktığına, hangi olayları çözmeye yardımcı olduğuna ve günümüzde ne durumda olduğuna birlikte bakalım.

Optografi nasıl ortaya çıktı?

Bilim insanları uzun vakittir; gözün, ölmeden evvel son gördüğü manzarayı yakalamanın mümkün olup olmadığını merak ediyordu. Bu fikir birinci olarak, 17. yüzyılda, incelemekte olduğu bir kurbağanın retinasında soluk bir görüntü gördüğünü argüman eden Christopher Schiener tarafından ortaya atıldı. Fakat fotoğrafın 1840’lardaki icadına kadar optografi, bilimsel bir uğraş değildi.

Bilim insanları, retinanın bir kamera üzere işlev görebilmesi için üzerinde manzaraları kaplayan, gümüş nitrat sinemaya benzeri şekilde, birtakım ışığa hassas kimyasallar içermesi gerektiğini düşündüler. 1876’da Franz Christian Boll isimli bir Alman fizyolog, retinanın çomak hücrelerinde bulunan ve tıpkı bir kamera nitratı üzere davranan, ışığa hassas bir protein olan rodopsini keşfetti. Işığa maruz kaldığında ağarıyordu.

Fizyolog Boll, şimdi otuz yaşındayken tüberkülozdan hayatını kaybetti.

Boll öldüğünde, optografi çalışmalarını şimdi tam olarak ilerletememişti. Bu bahtsız mevtten sonra, Boll’un takipçilerinden öteki bir Alman fizyolog Wilhelm Kühne, idolünün çalışmalarını geliştirmek istedi. 

Birçok hayvan üzerinde deney yapan Kühne, hayvanlar öldükten sonra onların gözlerini çıkarıyordu ve manzaranın retinaya sabitlenmesi için çeşitli kimyasallara maruz bırakıyordu. Şap bileşiğinin, en yeterli sonucu verdiğini öne sürdü.

Deneylerden birinde, albino bir tavşan, gökyüzündeki bulutları görebilecek biçimde sabitlenmişti. 3 dakika boyunca ışığa maruz bırakılan zavallı tavşanın daha sonra başı kesilerek öldürüldü ve gözleri çıkarıldı.

Göz küresinin retinayı içeren art yarısı, sabitleme için bir şap çözeltisine yerleştirildi. Sonraki gün, retinanın üzerinde bir pencere resmi görünüyordu.

Kühne, bu tekniği bir insan üzerinde gösterme konusunda kararlıydı.

16 Kasım 1880’de, Erhard Gustav Reif isimli bir katil, giyotinle idam edildi. Adamın gözleri, vefatından on dakika sonra çıkarıldı ve Kühne’nin laboratuvarına gönderildi.

Reif’in gözlerinden elde edilen optogramlar, günümüze ulaşamadı fakat Kühne’nin 1881’de yayımlanan Retina Anatomisi ve Fizyolojisi Gözlemleri‘nde bir taslağı bulunuyor. Kühn, taslakta yer alan imajın, giyotin bıçağı yahut darağacına giden basamaklar olabileceğini söylüyor.

Şüpheli bir “bilim” olmasına rağmen Kühne’nin deneyleri süratle yayıldı. Birleşik Krallık ve ABD’deki kolluk kuvvetleri, cezai soruşturmalarda optografiyi uygulamaya çalıştı. Bilimsel olarak muteber olmasa da adli optogramların ünlü ceza davalarında kullanılmasını ve gerçek duruşma kayıtlarında görünmesini engellemedi.

Optogramın isimli davalarda kullanılmasına ait araştırmalar devam etti. 

Fransız İsimli Tıp Derneği, Dr. Maxime Vernois’ten, optografların cinayet davalarında kanıt olarak kabul edilmesinin ihtimalini incelemek için bir çalışma yürütmesini istedi. Hekim, en az on yedi hayvanı öldürdü ve gözlerini parçaladı fakat beyhudeydi. 

Şunları yazmıştı: “Bir kurbanın retinasında katilinin portresini ya da mevt anında karşısına çıkan rastgele bir objenin ya da fizikî özelliğin temsilini bulmak imkânsızdır.”

Optografinin kullanılması için ısrarlar burada son bulmadı elbette.

Laura Shearman ve Cynthia Davis’in ikili cinayeti, 1912’deki Villisca baltalı cinayetleri ve 1914’teki Tracy Hollander cinayeti üzere olaylarda da optografi çok ciddiye alınmıştı. Hatta Karındeşen Jack cinayetlerini araştıran dedektifler, tekniğin Karındeşen’in kurbanları üzerinde denenmesini istemişti.

1924 yılında, Almanya’da meydana gelen çarpıcı bir dizi cinayet olayı yaşanmıştı.

Fritz Heinrich Angerstein, ailesi ve meskendeki çalışanları dahil olmak üzere bir dizi cinayet işlemişti. Katliam sona erdiğinde, Angerstein’ın kurbanları arasında görümcesi, muhasebecisi, kâtibi, bahçıvanı ve asistanı da dahil olmak üzere sekiz kişi hayatını kaybetmişti.

Angerstein başlangıçta, meskendeki herkesi öldüren ve onu mevte terk eden haydutların saldırısına uğradığını tez etti. Lakin soruşturma ilerledikçe Angerstein’ın anlatımına ait şüpheler ortaya çıkmaya başladı. Açıklamalarında da birçok çelişki vardı.

Zanlı adam tutuklandı ve cinayetle suçlandı lakin reddetmeye devam etti. Ta ki polis memurlarından biri ikna edici bir ispatla gelene kadar. Bir profesör, kurbanlardan ikisinin retinasının fotoğrafını çekmeyi başarmıştı. Bu fotoğrafta, Angerstein’ın kollarını kaldırmış, elinde bir balta tutarken çekilmiş manzaraları olduğu öne sürüldü. Hadise, bir optogramın elde ettiği en düzgün örnek olarak kayıtlara geçti lakin bir katılık kıymeti taşımıyordu.

Optografi fikri, katiller ortasında da yaygınlaşmıştı.

Optografiyi duyan kimi katiller, kurbanlarının gözlerini yok etmek için büyük efor harcamışlardı. Örneğin 1927’de silahsız polis memuru George Gutteridge, her iki gözünden zalimce vurularak öldürülmüştü. Diğer bir hadisede ise Alsas’ta bir bayan, kayınvalidesini öldürmüştü ve akabinde delilleri yok etmek emeliyle gözlerini oymuştu.

20. yüzyılın başlarında araştırmacılar, optografinin faydalı bir isimli tıp tekniğine dönüştürülebileceğine dair umutlarını büsbütün yitirdiler.

Kühn üzere fizyologların çalışmaları, tavşanların gözlerinden birçok yüksek kontrastlı imaj oluşturmayı başarmış ve adli tıp araştırmalarında potansiyel bir araç olarak optografiye olan kamu ilgisini artırmış olsa da bu prosedürün, adli amaçlar için asla yeterli olmayacağını anladılar.

Optografi; edebiyatta, sanatta ve medyada sık sık karşımıza çıkıyor.

Popüler bilim kurgu müellifi Jules Verne, 1902 tarihli “Les Frères Kip” romanında optografi biliminin isimli potansiyele sahip olabileceği fikrini öne sürmüştü. 1936 üretimli “Invisible Ray” sineması de bir kurbanın meyyit gözlerini fotoğraflamak için ultraviyole kamera kullandığı bir sahneyi bahis alınmıştı.

Aynı vakitte 1971 İtalyan sineması “Four Flies on Gray Velvet”te ve 1975 “Doctor Who” kısımlarından birinde optografi yeniden olay örgüsüne dahil edilmişti.