TBMM Zelzele Araştırma Komitesi uzmanları dinledi

Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların sonuçlarının tüm taraflarıyla araştırılması, sarsıntıya dirençli yapı stokunun oluşturulması ve kentsel dönüşüm uygulamalarının aktifliğinin artırılması için alınması gereken önlemlerin belirlenmesi maksadıyla kurulan Meclis Araştırma Kurulu, AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Veysel Eroğlu başkanlığında toplandı. Komite, Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürü Vedat Yanık, MTA Genel Müdür Yardımcısı Haşim Ağrılı, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Lideri Bahadır Şahin, Selim Özalp ve Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Yusuf Kağan Kadıoğlu’nu dinledi.

DEPREMLERE SEBEP FAYLAR

MTA Genel Müdürü Vedat Yanık, Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketine ait, “Bu sarsıntılara sebep olan şeylerden bir tanesi faylardır çoklukla. Türkiye’nin canlı 1/25.000 ölçekli heyelan haritası tamamlanmıştır. Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’nin heyelan haritası da tamamlandı. Biz geçmiş 10 yılda arazi çalışmalarını tamamlamıştık. İstanbul Zonguldak paftasını tamamladık. İzmir paftasını tam basma basamağına geldik, bu sarsıntı meydana geldi. Biz, çabucak öncelik sırasını, zelzele bölgesi 11 vilayete kaydırdık. Dün prestijiyle 11 vilayeti sayısal ortamda Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına teslim ettik. 3 tane vilayet var; Elazığ, Kayseri ve Sivas’ın birtakım ilçeleri, onların da çalışmaları şu anda devam ediyor” bilgisini paylaştı.

MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Lideri Bahadır Şahin, Türkiye’nin sarsıntı gerçeğini ve MTA’nın zelzele ile ilgili araştırmaları hakkında bilgi verdi. Şahin, kurula Türkiye’nin jeolojik haritasını da anlattı. Kuzey Anadolu fayı toplam uzunluğunun 1.600 kilometre olduğunu anlatan Şahin, “Son sarsıntısı yaşadığımız Doğu Anadolu fayı aşağı üst 600 kilometre uzunluğundadır. Bu 2 ana fay çizgisini kullanarak batıya gerçek 25-30 milimetre hareket etmektedir. 450’ye yakın Türkiye’de zelzele üreten, bizim hissettiğimiz, hatta ağır hasar meydana getiren fayın varlığı kelam konusu” dedi.

‘2008 YILINDA KAHRAMANMARAŞ RAPORUNDA, 7 VE ÜZERİNDE BİR SARSINTI RİSKİ AÇIK AÇIK YAZILMIŞTIR’

Şahin, MTA’nın daha evvel vilayetler bazında hazırladığı raporu paylaşarak, “2008 yılında Kahramanmaraş Valiliği ismine yapılan bir raporda ve çalışmada, bu çalışma içeresinde Doğu Anadolu Fayı’nın 7 ve üzerinde büyüklüğünde bir sarsıntı üreteceğine, bu türlü bir risk olacağına dair söz açık açık yazılmıştır. Bu çalışma içeresinde Kahramanmaraş ilinin jeoloji haritası, heyelan haritası, mühendislik jeoloji haritası üzere her türlü bilgi mevcuttur” tabirlerini kullandı.

RAPORA UYULMADI İDDİASI

Komisyon üyeleri, Kahramanmaraş ile ilgili rapora uyulmadığını söyledi. MTA Genel Müdürü Yanık da, “Uyulsaydı bu yıkım bu formda olmazdı” diye konuştu.

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Yusuf Kağan Kadıoğlu, 11 ili etkileyen sarsıntıdan sonra buralarda incelemelerde bulunduklarını belirterek, “Pazarcık ilçesinin çabucak altında yer alan ‘Kartal Kaya Baraj kapakları yıkıldı’ haberini alır almaz öğrencilerimizle bölgeye gittik. Baraj kapağında ve yol boyunca çalışma yaptık” dedi. Baraj kapağında düşey tarafta bir kırığın olmadığını, lakin dolusavak üzerinde kırık tespit ettiklerini söyleyen Kadıoğlu, “Dolusavak o titretişimden ötürü kendi kendini doldurmuş. Karayolları da çabucak gelip orayı doldurmuş. Oraya baktığımızda onun içerisinde kılcal çatlaklar tespit ettik. Baraj dolu olduğunda bizim tarafımızdan bir defa daha ölçülmesinde fayda görüyorum” sözlerini kullandı.

‘YIKILAN BİNALARIN BİR ADEDİNİ KORUMA EDELİM, ÜZERİNE ‘UNUTMA’ YAZALIM’

Kahramanmaraş ve Antakya’da yerde hiç hasar görmeyen, az, orta ve ağır hasar gören binalardan beton örnekler aldıklarını aktaran Kadıoğlu şöyle devam etti:

“Antakya’da 60 bin metrekareyi 2007 yılında taradık. Asi Irmağı’nın sağında ve solunda gizli bir Roma kenti var. Bu tarihi zenginlikleri çıkardığımız vakit en varlıklı turist kaynağı olacak burası. Arkeolojik sit alanı ilan edelim. Nitelikli yapı kalsın lakin niteliksiz olanları yapmayalım bir daha. Orayı kazalım, bu hoşluğu ortaya koyduğumuz vakit oranın kıymeti artar. O insanlarımıza da bu türlü sahip çıkmış oluruz. Fay sınırları üzerine mesken yapılmamalı. Fay çizgilerini haritalandıran, MTA’daki jeoloji mühendisleri, bu arkadaşlar gerektiği vakit dağlarda yatıyor. Bu arkadaşların harcırahlarını artırmamız gerekiyor. Eski binaların beton kalitesini belirlemek için kesinlikle beton petrografisi yapılmalı. Biz çabuk unutuyoruz. Bir sürü yıkılan binalarımız oldu. Benden sonraki jenerasyonun görmesi lazım. Yıkılan binaların bir adedini koruma edelim, etrafını çevirelim üzerine ‘unutma’ yazalım. ‘Bu binanın da yanılgısı buydu’ yazalım.”

MTA Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı Etkin Tektonik ve Zelzele Araştırmaları Koordinatörü Selim Özalp, kurul üyelerine zelzelenin meydana geldiği bölgede bulunan fayları görsel sunumla anlattı. Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde birinci sarsıntıdan 9 saat sonra 7,6 büyüklüğünde ikinci zelzelenin meydana geldiğini hatırlatarak, bunun pek çok bilim insanı için olduğu üzere kendileri için de sürpriz olduğunu vurgulayarak şöyle devam etti:

‘İKİNCİ SARSINTI ÖRNEĞİ YALNIZCA ÇİN’DE VAR. O DA 16 SAAT SONRA’

“İkinci bir sarsıntı bekliyorduk lakin kısa müddette olması beklenen bir şey değildi. Benim bildiğim yalnızca 1976’da Çin’de, yaklaşık 16 saat sonra meydana gelen zelzele var. Onun dışında bilinen zelzele yoktu, hakikaten bu yıkıcılığı daha da artıran öge oldu. Sarsıntılardan sonra münasebetiyle buralarda risk taşımaya başladılar. Ne vakit olacağıyla ait bir şey söylemek sıkıntı. Daha ayrıntılı çalışmaların yapılması lazım. 1999 sarsıntısından sonra Marmara’da sarsıntı olacağı söyleniyor ancak ortadan 30 yıl geçti. Her geçen gün risk artıyor, bunu söyleyebiliyoruz. Tedbir manasında buralarda güçlendirilme çalışması yapılması lazım.”

Komisyon çalışmalarına 20 Mart Pazartesi günü devam edecek.