Canlıların Ortalama Ömrünü Belirleyen Şey Nedir? Mesela Neden Beşerler Kedilerden Daha Uzun Yaşar?
Örneğin konut kedileri çoklukla ortalama 15 ila 20 yıl yaşarken, bir aslan ortalama 10 ila 14 yıl yaşar. Maymunlar ortalama olarak 20 ila 40 yıl ortasında yaşarken, bir kaplanın ömür mühleti ekseriyetle 10 ila 15 yıl ortasında değişir.
İnsanların ortalama ömrünün ise eski çağlarda 30 ila 50 yıl arası iken bugün çok daha uzadığını görürüz.
Canlıların ortalama ömrüne dair neredeyse tüm yanıtlar evrimde gizli.
Evrimsel süreçte her seçiş bir vazgeçiş olabiliyor, uzun ömürlü olmayı seçen canlılar birtakım avantajlardan, kısa ömürlü olmayı seçenler öbür avantajlardan yoksun kalabiliyor. Canlı çeşitlerinin hayat müddetlerini belirlemede genetik mirasın büyük bir tesiri var. Her cinsin kendine has genetik özellikleri yaşlanma suratını, hastalıklara karşı direnci ve genel olarak uzun ömürlü olup olmamalarını tesirler.
Evrimsel süreçte farklı çeşitler, farklı genetik adaptasyonlar geliştirmişlerdir. Örneğin 100 yahut daha fazla yıllık ortalama ömürleri ile bilinen Galapagos kaplumbağaları genetik olarak yavaş bir metabolizma, yüksek direnç ve yaşlanmaya karşı aktif sistemler devralır. 2 ila 3 ay ortası hayatta kalabilen meyve sinekleri ise yaşlanmaya karşı daha az dirençli genlere sahiplerdir.
Enerjiyi daha yavaş kullanan, yani metabolizma suratı daha yavaş olan canlılar da daha uzun yaşarlar.
Genetik olarak yavaş bir sistem devralmış canlılar çok daha uzun yaşarlar. Bunun sebebi, daha yavaş bir metabolizmanın serbest radikaller olarak isimlendirilen hücrelere ve dokulara ziyan veren zararlı yan ürünlerin üretimini azaltabilmesidir.
Genel olarak, daha büyük hayvanlar daha uzun yaşama eğilimindedir. Kediler, insanlara kıyasla epeyce küçüktür ve küçük memeliler ekseriyetle daha yüksek metabolik suratlara sahip oldukları için daha kısa müddet yaşarlar. Beşerler daha büyük olduğundan ötürü daha yavaş bir metabolizmaya sahiptir ve yaşlanmayla alakalı metabolik sorunlara daha az maruz kalabilirler.
Daha az yavru üreten ve daha fazla ebeveyn bakımı gösteren tipler ekseriyetle daha uzun mühlet yaşarlar.
Yani daha fazla anne sevgisi alan daha fazla hayatta kalır. İnsanlar evrimleşme sürecindeki stratejilerini daha az yavru üretip daha uzun süre ebeveynlik yapmak üzerine kuran bir çeşittir. Çoklukla birkaç çocuk sahibi olurlar ve bu çocukları uzun bir müddet boyunca büyütmek ve desteklemekle yükümlüdürler.
Yüksek bakım gerektiren yavruları beslemek, korumak ve yetiştirmek ebeveynlerin güç ve kaynaklarını harcar. Bu nedenle daha az yavru üretip daha fazla ebeveynlik yapan beşerler örneğin yüzlerce yavru üretebilen ve onlara ebeveynlik yapmayan bir böcek türüne kıyasla çok daha uzun bir mühlet yaşamayı tercih eder.
Bu strateji, hayatta kalma ve çocuk yetiştirme arasında bir istikrar sağlayarak, bireylerin genetik miraslarını aktarma bahtını en üst seviyeye çıkarmayı gayeler.
Yüksek tehlike altındaki bölgelerde yaşayan yahut hudutlu kaynaklara sahip olan tipler artan riskler ve hayatta kalma rekabeti nedeniyle daha kısa mühlet yaşayabilirler.
Çakallar yüksek tehlike altındaki bölgelerde yaşayan ve sonlu kaynaklara sahip olan tipler ortasında yer alır. Öbür büyük etoburlarla ve lokal avcılarla kaynaklar için uğraş ederler. Bu güçlü hayat şartları ve rekabetçi ortam, çakalların daha kısa bir hayat mühletine sahip olmalarına yol açabilir.
Yüksek tehlike altındaki bölgelerde yaşayan yahut hudutlu kaynaklara sahip olan tipler artan riskler, rekabet ve kuvvetli ömür şartları nedeniyle daha kısa bir hayat mühletine sahip olabilirler. Ayrıyeten yeniden hayatları her an riskte olduğundan soylarının devamı için süratli ve mümkün olduğunca çok sayıda üreme stratejisini seçerler. Bu da ortalama ömürlerinin kısa olmasına neden olur.
