Gözlerimizi Ovuşturduğumuzda Neden Tuhaf Renkler Beliriyor?

Bu esnada saniyelik olarak ışıklar bir anda ağırlaşır ve o an gözlerimizi açsak bile görüş alanımızın çabucak hemen her yerinde parlak renk patlamaları görürürüz. Yeniden saniyeler içinde de bu gördüklerimiz kaybolur.

Peki mana veremediğimiz bu çeşitli renk ve desenlerdeki yanıp sönen ışıklar nasıl ortaya çıkıyor? Bilime nazaran elbette bu sorunun da bir karşılığı var. 

Bilim insanları bu görsel tepkiye “fosfen” ismini verir.

Fosfenler, gözlerimizin içinden gelir ve ateş böceklerinin parlayabildiği üzere, gözlerimizin içindeki hücreler de biyofotonlar (düşük frekanslı ışık) ve biyolojik olarak üretilen hafif ışık parçacıkları yayar. Gözlerimizde çok sayıda biyofoton vardır zira bedenimizdeki atomlar daima olarak küçük ışık parçacıkları üretip emer. 

Bu süreç, olağan fonksiyonun yalnızca bir kesimidir ve gözlerimiz, dış ışıktan gelen fotonlar ile kendi atomlarımız tarafından yayılan düşük frekanslı ışıklar ortasındaki farkı ayırt edemez. Her iki durumda da bedenimizdeki optik sinirler bu ışık sinyallerini beyne iletir.

Aslında gözlerimiz, fosfen olarak gördüğümüzden çok daha fazla biyofoton üretir.

Macar hudut bilimci Bokkon, gözlerimizde meydana gelen ışık patlamalarını şu halde tabir ediyor: “Gözlerinizi ovuşturduğunuzda, bu, gözlerin birçok yerinde biyofotonlar üretir.” ve “Fakat çoğunlukla mahallî olarak emilirler.” 

Özetle bu ışık kümelerinin neredeyse tamamı, gözlerimizin ışığı algılamaktan sorumlu olduğu retinadaki atomlar tarafından hem yayılan hem de emilen düşük frekanslı ışıklardır.

Sinir bilimciye nazaran fosfenler, görsel sistemin başka çeşitli kısımlarından kaynaklı da oluşabilir ve bu görsel tepkinin kaynağına bağlı olarak çeşitli haller, renkler oluşabilir.

Gördüğümüz ışık kümelerinin çeşitli renklerde oluşuna, farklı atom ve moleküllerin farklı dalga boylarında fotonlar yayışı neden olur. Ayrıyeten araştırmacılar, beynin görsel korteksinden sorumlu olan bölgedeki fosfenlerin, o bölgeye has formlar oluşturduğunu tespit etmiş durumda.

Bu noktada beyin, parlak yıldızlar, zikzak desenler, girdaplar, bukleler ve spiraller biçimindeki yapay ışıkların gerçek olup olmadığını ayırt edemez. Bu bir yanılsama olmasına karşın renkleri, ışıkları ve desenleri hakikaten gördüğümüze inanırız.

1950’lerde Alman araştırmacı Max Knoll, fosfen hallerini sınıflandırmak için bir şema geliştirdi ve 1000 şahıstan fazla gönüllünün gözlerinde beliren ışık kümelerini inceledi. Yıldız, üçgen, nokta, spiral, amorf damlalar dahil olmak üzere 15 kategori oluşturuldu. 

Araştırmacılar, bu bireylerin fosfenleri görmesi için ekseriyetle elektrikli sondalar ve süslü manyetik makineler kullandı ama neredeyse her gün gördüğümüz bu renkli ışıklar, aslında rastgele bir elektromanyetik uyarımla ilgili değil. Tersine birçok fosfen, gözlerimizdeki atomlar biyofonları değiştirdiğinde resen oluşur. 

Gözlerimize baskı uygulayarak bu fosfen ismi verilen ışıkları istemsiz bir halde kendimiz de tetikleyebiliriz lakin bu bahiste epeyce dikkatli olunmalı.

Gözlerimizi ovuşturduğumuzda retinadaki hücreler aktifleşir ve bir lamba yahut Güneş üzere gerçek ışığı almaya eğilimli hücreleri harekete geçiririz. Retina, gözün en iç katmanındaki hücrelerden oluşur ve göz küresinin en değerli kısmıdır. Burada göze çarpan ışık, beyinde bir bildiriye dönüşür.

Ayrıca bu hareketi yaptığımızda gördüğümüz ışık parçacıkları, basınçlı fosfen kümesine girer ve bunun yanında Bokkon’a nazaran gözler üzerindeki bir baskı, ağır görseller yaratan ışıkların fazlaca yayılmasına sebep olabilir.

Kafamıza bir darbe aldığımızda, şiddetli hapşırdığımızda, öksürdüğümüzde yahut ansızın ayağa kalktığımızda da istemsiz bir formda basınç fosfenlerini tetiklemiş oluruz. 

Peki doğuştan görme bozukluğu olanlar da bu ışıkları görebilir mi?

Görme yetisine doğuştan sahip olmayan beşerler fosfenleri göremez ancak hastalık yahut yaralanma üzere sebeplerle sonradan kaybedilen görmede, şahıslar çoğunlukla görsel fonksiyonlarının tamamını kaybetmez. Bokkon’da bu durumu “Teorik olarak, daha evvel görebilen tüm kör beşerler fosfenleri görme yeteneğini koruyabilir” biçiminde tabir eder.

Bilim insanları,kör kişilerde fosfenleri harekete geçirmenin yollarını araştırıyor ve bu bireylere potansiyel olarak görüşlerini geri kazandırmanın yollarını arıyor. Şayet görme yetisini kaybedenlerin bu ışık kümelerini görmesi için bir tedavi bulunursa, tahminen de gerçek imgeleri görme konusunda da umut olabilir.