50 saniyede Hatay’da! Kırılan fayın yıkıcı tesiriyle ilgili yeni bilgi
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Tuncay Taymaz başkanlığında toplanan ve ortalarında Kocaeli Üniversitesi’nden Doç. Dr. Serkan Irmak’ın da bulunduğu takım, sarsıntının karakteristik özellikleri hakkında incelemelerde bulundu.
Fay düzlemi üzerindeki 3 boyutlu yırtılma modellemesini de çıkaran takım, 6 Şubat günü saat 04.17’de meydana gelen Kahramanmaraş merkezli 7.7’lik zelzelenin 3 fay segmenti üzerinde meydana geldiğini ve yıkıcı tesirin yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımlarına neden olduğunu belirledi.
Depremin yıkıcı tesirinin, zelzelenin başlangıç tesirinden kısa bir mühlet sonra kuzeydoğu ve güneybatı tarafına gerçek ilerlediğini söz eden Doç. Dr. Serkan Irmak, “Yapmış olduğumuz çalışmada sarsıntının yırtılma sistemiyle ilgili enteresan sonuçlara ulaştık. Birinci sarsıntıda 3 farklı segmentin kırıldığını görmekteyiz. Zelzele başladıktan sonra Pazarcık- Parıltı Dağı ismini verdiğimiz küçük bir segmentte kırıldıktan 9 saniye sonra yırtılma kuzeydoğuya gerçek ilerliyor ve daha sonra güneybatıya gerçek ilerlemese devam ediyor. Üç farklı segmentin bu zelzelede kırıldığını görmekteyiz. Üç segment boyunca farklı güç boşalımlar var” tabirlerini kullandı.
‘50 SANİYE SONRA İSKENDERUN VE HATAY CİVARINDA BÜYÜK GÜÇ BOŞALIMLARI GÖRMEKTEYİZ’
Depremin başladığı birinci andan yaklaşık 50 saniye sonra farklı vilayetlerde yıkıcı tesir gösterdiğini anlatan Doç. Dr. Irmak, şöyle konuştu:
“İlginç özelliklerinden bir tanesi de kırılan fay çok uzun olduğu için kırılma başladıktan yaklaşık 50 saniye sonra İskenderun ve Hatay civarında büyük güç boşalımları görmekteyiz. Yani sarsıntının oluş anından itibaren yaklaşık 50 saniye sonra orada güç boşalımlarının olması aslında yıkıcı dalgaların oraya 50 saniye sonra ulaştığını gösteriyor. Şayet bölgede düzgün bir erken ikaz sistemi olsaydı tahminen bu zelzele olduktan sonraki süreç içerisinde insanlara sarsıntıya olan pozisyonlarına nazaran 30-40 saniyelik bir vakit tanıma talihi verebilirdi.”
‘İKİNCİL AFETLERİN ÖNÜNE GEÇEBİLİR’
Bu durumun mümkün zelzelelerde erken ihtar sistemi olarak da kullanılabileceğini belirten Doç. Dr. Irmak, “Erken ihtar sinyali sarsıntı olduktan sonra gelen bir sinyal. Evvelden belirleyen bir sinyal değil. Sarsıntı olur, yıkıcı dalgaların size kaç saniye sonra geleceğini fakat öğrenme bahtınız olur. Hasebiyle bu 50 saniye sonraki güç boşalımı çok büyük bir alanın kırılmasıyla bağlantılı olan bu zelzeleye özel bir olay. Beklenen Marmara zelzelesinde bu kadar büyük vakit yahut bu kadar fazla bir erken bir ihtar sistemi sinyalinin 50 saniye civarında olacağını düşünmüyorum. Çok daha kısa olacaktır lakin kısa olması da insanları karamsarlığa itmesin. Kısa vakitte bile değerli sanayi tesislerinin, metro çizgilerinin, süratli tren üzere ulaşım araçlarının sarsıntı sonrası oluşabilecek ikincil afetlerin önüne geçilebilmesi için kullanılabileceğini düşünüyorum” diye konuştu.
