Zelzelenin 3 şiddetinde hissedildiği yer! Akkuyu tezlerine son nokta: ‘Her şey hesaba katıldı’

Merkez üssü Kahramanmaraş olan 7.7 ve 7.6 büyüklüklerindeki zelzeleler tüm Türkiye’yi derin bir yasa boğdu. Bölgede meydana gelen sarsıntılardan sonra birçok hassas vatandaş büyük bir dayanışma içinde bölgedeki depremzedelere yardım eli uzatırken bu süreçte yurt genelindeki binaların güvenlikleri de tekrar gündeme geldi. Depremlerden önemli biçimde etkilenen Güneydoğu’daki 10 vilayette yıkılan ya da ağır hasarlı halde ayakta kalan binalar haricinde gündeme gelen bir öbür mevzu ise bölgeye yakın olan Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin güvenliği oldu. Mersin’in Gülnar ilçesine bağlı Büyükeceli bölgesinde inşaatı devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin sarsıntıda ziyan görüp görmediği ya da zelzele sonrasında nükleer bir tehdit olup olmayacağı birçok vatandaş ortasında tedirginlik yarattı. 11 Mart 2011’de Japonya’daki Fukuşima Nükleer Santrali’nde sarsıntı sonrası yaşanan sızıntıları günümüzde dahi devam ederken Akkuyu hakkında çıkan savlar sonrasında başı karışan vatandaşlar güvenlik sorusuna cevap aramaya başladı. Milliyet.com.tr’ye konuşan Hacettepe Üniversitesi Nükleer Güç Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şule Ergün, nükleer santrallerin sarsıntı sonrasındaki güvenliklerine ait herkesi yakından ilgilendiren kıymetli açıklamalarda bulundu.

‘KONTROL EDİLİYOR’

Nükleer santrallerin yol açabileceği kazalar bilhassa 1980’li yılların sonunda tüm dünyanın dikkatini çekmeye başladı. 26 Nisan 1986 tarihinde Sovyetler Birliği’ndeki Çernobil Nükleer Santrali’nin 4 numaralı reaktöründe gerçekleşen nükleer kazanın tesirleri yıllarca bilhassa Karadeniz etrafındaki ülkelerde görüldü. Çernobil sonrasında yakın periyotta Fukuşima’da meydana gelen bir diğer nükleer felaket de nükleer santrallerin güvenliğini tekrar gündeme taşıdı.

Nükleer santrallerin inşasında başta sarsıntı olmak üzere yangın ve tsunami üzere doğal tehditlerin göz önünde bulundurulduğunu hatırlatan Prof. Dr. Şule Ergün, büyük bir cismin santrale çarpması ya da insan yanılgısı üzere sorunlarla ortaya çıkabilecek problemlerin da santralde çeşitlik güvenlik ögeleriyle denetim edildiğinin altını çizdi. Prof. Dr. Ergün, insan yanlışı, mekanik, teknik ve elektriksel kusurlardan ötürü oluşabilecek sıkıntıların, zelzele dolayısı ile oluşacak sıkıntılara benzeri olacağını şöyle söz etti:

“Böyle bir durumda değerli olan Fukuşima’daki üzere nükleer yakıt çubuklarının erimemesi bütünlüğünü kaybetmemesi ve radyasyona karşı bariyerlerin korunması. Sağlamlığını koruduklarında rastgele bir nedenden ötürü sorun ortaya çıkmaz. Zelzeleden ötürü etrafa sızıntı yapan nükleer santral ya da zelzelenin tetiklediği bir durum olmadı.”

Prof. Dr. Şule Ergün

‘TÜM NÜKLEER SANTRALLER İÇİN HESABA KATILIR’

Nükleer santraller için saha seçiminin kıymetine değinen Prof. Dr. Şule Ergün, Akkuyu’daki nükleer santral için yapılan çalışmaları ve ölçümleri anlattı. Prof. Dr. Ergün, “Belirli kriterlerle muhakkak büyüklükteki zelzelenin, santrali nasıl etkileyeceği her nükleer santral için hesaba katılır. Tasarım ve inşaat bu hesaplamalara ve incelemelere nazaran yapılır. Türkiye’de bir zelzelede ortaya çıkabilecek tehditlere nazaran tasarlanmış santralde muhtemel sarsıntı ve yıkım tesirleri göz önünde bulundurularak inşaat yapılırsa sorun olmaz” diye konuştu.

Akkuyu Nükleer Santrali’nin sarsıntının tesirlerinin göz önünde bulundurularak lisanslama yapıldığını vurgulayan Prof. Dr. Şule Ergün, sahanın incelenip tahlil edildiğini ve bunun sonucunda ortaya çıkarılan muhakkak parametrelerin dikkate alındığını söyledi.

‘TEK TEHDİT ZELZELE DEĞİL’

Zemin bina etkileşiminin nükleer santral inşasındaki değerine değinen Prof. Dr. Şule Ergün, santralin farklı noktalarında bu etkileşimin izlerinin belirlenmesi üzerine farklı çalışmalar yapıldığına dikkat çekti. Prof. Dr. Ergün, zelzelelerin nükleer santraller için tek tehdit olmadığına değindi. Prof. Dr. Ergün, “Depremlerin nükleer santrallere verebileceği ziyanların hesaplanması için geçmişte yaşanan Fukuşima kazasından sonra farklı testler de yapıldı. Mevcut santrallerde ve Akkuyu’da yapısal güçlenmeyi sağlayacak incelemelere gidildi” dedi.

2011 yılında Japonya’da Fukuşima Nükleer Santrali’nde gerçekleşen sızıntının zelzele sebebiyle olmadığını belirten Prof. Dr. Ergün, ‘öngörülenden büyük bir tsunami’nin bu sonuca yol açtığını hatırlattı.

METSAMOR’DA SIZINTI YAŞANABİLİR Mİ?

Ermenistan’ın Türkiye hududuna 16 kilometre uzaklıkta bulunan ve 1976’da birinci reaktörü devreye giren Metsamor Nükleer Santrali’nde ‘Deprem sonrası sızıntıya yol açabilir’ tezleri ortaya atılmıştı. Prof. Dr. Şule Ergün, Metsamor ile ilgili korkulacak bir durumun olmadığını açıklayarak kelamlarına şöyle devam etti:

“Metsamor Nükleer Santrali’nin yapı olarak eski olması ve bulunduğu yerin sarsıntı konusunda etkin olduğu hakikat. Fakat bu santralde yapısal dayanıklılıkLA ilgili testeler yapıldı ve incelendi, güvenlik tahlilleri yapıldı. Eski teknoloji olduğu, zelzele konusunda etkin bir bölgede bulunduğu ve ülkemize yakınlığı biliniyor. Metsamor’un çevresel tesirleriyle ilgili ülkemizde de ölçüm ve izlemeler yapılıyor. Tıpkı güçlendirme çalışmaları ve güvenlik tedbirleri orası için de yapılıyor.”

‘BÖLGEDE 3 ŞİDDETİNDE HİSSEDİLDİ’

Güvenlik argümanlarıyla gündeme gelen Akkuyu’yla ilgili Akkuyu Nükleer A.Ş. Genel Müdürü Anastasia Zoteeva, santralde bir sorun olup olmadığıyla ilgili açıklama yapmıştı. Zoteeva, “Merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi olan sarsıntı, Akkuyu NGS alanının bulunduğu bölgede yaklaşık 3 şiddetinde hissedilmiştir. Uzmanlarımız bina yapılarında, vinçlerde ve ekipmanlarda rastgele bir hasar tespit etmemiştir. Bununla birlikte inşaat ve montaj süreçlerinin inançlı bir biçimde devam etmesini sağlamak için kapsamlı teşhis tedbirleri uyguluyoruz” diye konuştu.

Santrali inşa eden Rusya Devlet Nükleer Güç Kuruluşu Rosatom da Akkuyu Nükleer Güç Santrali’nin zelzelede ziyan görmediğini duyurmuştu. Muhtemel bir nükleer sızıntı tehdidine karşı, Birleşmiş Milletler bünyesinde faaliyet gösteren Milletlerarası Atom Gücü Kurumu da 6 Ocak’ta resmi Twitter hesabından açıklama yapmıştı. Açıklamada, “Nükleer Düzenleme Kurumu, Memleketler arası Atom Gücü Kurumu’na şu an prestijiyle sarsıntıların Türkiye’de nükleer emniyet ve güvenlik üzerinde hiçbir tesiri olmadığını söyledi. Radyoaktif kaynakların güvenliği ve radyolojik güvenlikle ilgili şimdiye kadar hiçbir sorun yok ve ülkenin imal kademesinde olan nükleer santrali etkilenmedi” denildi.