Öncelikli etraf sorunu: 27 vilayette hava 27 vilayette su

Mert İnan –  Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın Türkiye Etraf Meseleleri ve Öncelikleri Raporu yayımladı. 2019 yılına ilişkin bilgilerin bir ortaya getirildiği raporda hava kirliliğinin 81 kentin 27’sinde birinci, 24’ünde ikinci, 20’sinde ise üçüncü öncelikli etraf sorunu olarak öne çıktığı vurgulandı. Raporda “Hava kirliliği toplamda 71 vilayette değerli bir etraf sorunu olarak öne çıkmaktadır. Hava kirliliğinin en değerli kaynağı evsel ısınma (57 il) olarak görülürken, bunu maden işletmeleri, karayolu trafiği, imalat sanayi işletmeleri, termik santraller, öteki sanayi faaliyetleri, anız yangınları izlemektedir. Hava kirliliğinin birincil kaynağının sanayi olduğu vilayetler Marmara Bölgesi, İç Ege ve Batı Karadeniz’de yoğunlaşmaktadır” denildi.

Hava kirliliğinin ağır olduğu vilayetler ise şöyle sıralandı: “Adana, Ağrı, Batman, Bursa, Çanakkale, Çorum, Denizli, Erzurum, Gaziantep, Hakkâri, Hatay, Iğdır, Kahramanmaraş, Karabük, Kayseri, Kilis, Kocaeli, Konya, Kütahya, Mardin, Niğde, Osmaniye, Siirt, Şanlıurfa, Şırnak, Tekirdağ ve Zonguldak.”

Su kirliliğinde Aksaray

Su kaynaklarındaki kirlenmeye de dikkat çekilen raporda, bu sorunun, Türkiye genelinde 27 kentte birinci, 30’unda ikinci, 16’sında ise üçüncü öncelikli etraf sorunu olduğuna yer verildi. Su kirliliğinin birinci öncelikli sorun olduğu vilayetlerin Meriç-Ergene, Susurluk-Gediz, Kızılırmak-Yeşilırmak, Doğu Karadeniz-Çoruh ve Van Gölü Havzalarında ağırlaştığına değinilen raporda şu sözlere yer verildi: “Atık probleminin esas kaynağı, evsel atıkların yırtıcı (düzensiz) depolanmasıdır. Kimi vilayetlerimizde nizamlı depolama tesisi bulunmamaktadır. Kimilerinde ise nizamlı depolama tesisi olmakla birlikte uzaklık, aktarma istasyonlarının eksikliği sebeplerle ilçelerde sistemli depolama yapılamamaktadır. Atıkların neden olduğu toprak kirliliğinin esas kaynağı; 35 vilayetimizde yırtıcı depolanan evsel katı atıklar, 15 vilayetimizde yasa dışı atık boşaltımı, 8 vilayetimizde ise hayvancılık atıkları olmuştur.” Raporda, su kirliliğinin en çok Aksaray, Ankara, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bartın, Bayburt, Bitlis, Çankırı, Edirne, İstanbul’da tesirli olduğ vurgulandı.

Gürültüde birinci Antalya

Gürültü kirliliğinin Antalya ve Eskişehir’de birinci öncelikli sorun olduğu aktarılan raporda, Antalya’da yerleşim yerleri içindeki cümbüş yerlerinden kaynaklanan gürültü şikâyetleri olduğu, Sivas’ta ise gürültü seviyesi yüksek makinelerin işyerlerinin, apartmanların alt katlarında yahut yakınlarında faaliyet gösterdiğine değiniliyor.

‘Acil uygunlaştırma yapılmalı’

Raporda vilayetlerden gelen anket sonuçlarının değerlendirmesi sonucu elde edilen bulgular ise şöyle sıralandı: “İllerimizin değerli kısmında hava kirliliği öncelikli problemdir ve ölçüm sonuçları ulusal hudut kıymetleri ve sıhhat kriterlerini aşmaktadır. Havzalarımızın yarısının su kalitesinin 3. ve 4. sınıf, yani kirli ve çok kirli su niteliğinde olduğu, bu havzaları besleyen suların tıpkı vakitte ülkemizin en büyük ziraî üretiminin de beslemek açısından kritik manada değerli olduğu ve toplum ve etraf sıhhati açısından ivedilikle güzelleştirme yapılması gerekmektedir. Zirai ilaç ve gübre kullanımı bilhassa Adana, Antalya ve Hatay hayli kıymetli bir beklenen kirlilik etkeni olmuştur. Marmara Denizi’nde ve, Ege Denizi’nde akarsularla taşınan kirlilik kıymetli bir hisse almıştır. Kapalı bir havza olan Van Gölü Havzası’nda kirlilik kaynaklarının başında evsel ve endüstriyel atıksuların tam arıtılmadan alıcı ortama deşarjı olarak belirtilmektedir.”