Hangi Yaşta Zekâmızın Tepesindeyiz?

Bununla birlikte bilim dünyasına epeyce çarpıcı katkıları olan Albert Einstein’ın 26 yaşında birçok kıymetli çalışmaya imza atmış olması; Newton’un, üniversal kütleçekim yasasını 25 yaşındaki keşfetmesi bu hipotezi doğrular üzere gözüküyor olabilir.

Ancak birçok araştırmacı ve psikolog, zekamızın hangi yaşta en üst noktaya ulaştığı hakkında epeyce detaylı çalışmalar gerçekleştirdi ve ortaya çarpıcı sonuçlar çıktı.

Genellikle bilgileri süratli bir biçimde hatırlama ve süratli düşünme becerilerimizin 20 yaş civarında doruğa ulaştığını ve yaşlandıkça düşüşe geçtiğini düşünürüz. Lakin araştırmalar, zekâ yaşının tüm taraflarının tıpkı biçimde olmadığını ileri sürüyor.

Çalışmalar, zekânın çeşitli bileşenlerinin farklı yaşlarda tepeye ulaştığını ifade ederken, kimi zeka marifetlerimiz, lise ve üniversite çağında en verimli evresine ulaşıyor. Bazıları ise 40 yaşından itibaren gelişmeye devam ediyor.

Germine ve Hartshorne, her bir marifetin hangi yaş yahut yaş aralığında en yüksek düzeye ulaştığını tespit etmek emeliyle yeni bir data tahlil yolu geliştirdi.

Bu tahlil çalışmasının sonucunda, beyinde var olan çeşitli bilişsel yeteneklerin kesin olarak belirli bir yaşta doruğa ulaşmadığı tespit edildi. Daha kısa bir tabirle belirli bir yaş için aşikâr bir tepe noktası yok ve bu nokta çeşitli yaş aralıklarına ya da bireye nazaran değişebiliyor.

Araştırmacılar yaklaşık 500.000 denekten datalar topladı ve test ettikleri her bir marifetin farklı yaşlarda doruğa ulaştığını gösteren bir tablo oluşturdu.

Bu araştırma sonucunda bilgi işlemedeki ham sürat 18 ya da 19 yaşlarında tepeye ulaşıp, akabinde düşmeye başlarken, kısa periyodik hafıza 25 yaşına kadar gelişimine devam eder ve 35 yaş civarında düşme eğilimine girer.

ABD’deki psikologlar, zekâ becerilerinin yaşa oranla ne formda değiştiği üzerine 10 ila 89 ortasında değişen 48.537 kişi üzerinde çeşitli testler uyguladı.

Bu testler çalışma belleği, his tanıma, sayı marifetleri ve söz dağarcığını ölçen dil, IQ ve hafıza testleri üzerineydi. Bu becerilerden sayı ve sembol içerikli kodlamalar çoğunlukla 19 ila 20 yaşlarındaen verimli performans sağlarken, işleyen bellek 20’li yaşların ortası ila 30’lu yaşların ortası ortasında doruğa ulaşıyor. 30 yaşından sonra ise bu maharet kademeli bir formda yavaş yavaş azalma eğilimi gösteriyor.

Duygu tanıma fonksiyonu 20’li yaşlarda epey üst düzeydeyken, bu marifet 48 yaşına kadar gelişimine devam eder fakat 48 yaşından sonra düşüşe geçer.

Kristal zekâ ismi da verilen sahip olduğumuz kelime dağarcığı ise ilerleyen yaşla birlikte tertipli olarak gelişimini sürdürür. Ekseriyetle 60 yaşından itibaren bu maharetin azaldığını düşünsek de ilerleyen yaşla birlikte söz dağarcığımızda rastgele bir düşüş görülmez. Bilakis yaş ilerledikçe zirveye ulaşmaya devam eder. 

Alan çalışmalarına mahsus zekânın yaş ile ne biçimde bir orantıda olduğunu tespit etmeye çalışan Phillip Ackerman, 21 ila 62 yaşları ortasında aşikâr bir eğitim düzeyine ulaşmış 288 kişi ortasında birtakım testler uyguladı. 

Bu alanlar içinde sanat, müzik, edebiyat, biyoloji, kimya, fizik, astronomi, hukuk, psikoloji, teknoloji ve elektronik vardı. Ackerman, bu çalışma sonucunda genel olarak orta yaşlı kişilerin, gençlere kıyasla birçok alanda daha bilgili olduğunu tespit etti. 

Fakat bu bulgu şaşırtan bir istisnayı da ortaya çıkardı. Kimya, biyoloji ve fizik alanları tam aksine gençlerde daha fazla bir yükseliş eğilimindeydi. 

Tüm bu çıkarımlar göz önüne alındığında zekâmızın farklı kısımlarının, ömrümüzün boyunca farklı evrelerde tepe yaptığı sonucuna ulaşıyoruz.

Bazı marifetler hayat müddeti boyunca durağanlığını korurken, kimileri yaşımız ilerledikçe en üst verimliliğine ulaşıyor ya da azalma eğilimi gösteriyor.

• Kaynaklar: Science Alert, MIT News, Scientific American