Gerçeklikten uzaklaşmak, sanata yaklaşmak demek’

SEYHAN AKINCI- Cem Yiğit Üzümoğlu, dedesinin vefatından sonra kendisine emanet edilen analog bir fotoğraf makinesi ile yıllar içerisinde kendi fotoğraf lisanını geliştirdi. Sadeleştirici ve gerçeklikten uzaklaştırıcı tarafı nedeniyle de siyah-beyaz fotoğraf çekiyor yıllardır. Artık gözünü ve aklını dolaştırdığı yerlerde kadrajına aldığı anları “Loners In Wilderness” isimli birinci şahsî fotoğraf standıyla Bant Mag. Havuz/Bina’da sergiliyor. Bir ay boyunca görülebilecek stantta büyük çoğunluğu 2022’de çekilmiş 40 kare yer alıyor. Stantta yer alan işlerin edisyonları, Bant Mag. Shopier sayfasından da satın alınabiliyor. Biz de Bina’da bir ortaya geldiğimiz Cem Yiğit Üzümoğlu ile fotoğrafla alakasını konuştuk.

*İlk ferdî serginizdeyiz… Öykünün başına dönersek nasıl başladı seyahat?

Fotoğrafla haşır neşir olmam dedem vefat ettikten sonra bana kalan bir fotoğraf makinesi ile başladı. Ortaokul-lise vakitleriydi… Dedemin vefatından sonra anneannem fotoğraf makinesini bana vermek istedi. Ben de böylelikle analog fotoğraf çekmeye başladım. Sonra da yavaş yavaş gelişti. Fotoğraf kitapları, fotoğraflara bakmak, daha çok merak etmek, daha çok bir şeyler yapmak istemek… İlgimi çeken şeyleri çekerek başladım ve gittikçe gelişti. Çektikçe de daha farklı şeylere ilgi duymaya başladım. Gözüm değişti, zevkim değişti, merakım değişti. Bu türlü başladı her şey…

*Siyah-beyaz olmasının özel bir nedeni var mı?

Başlarda renkli fotoğraf çektim. Sonra kendi fotoğraf banyomu yapmak istediğimde dedim ki, siyah-beyaz olmalı ki kendi banyomu yapabileyim. Zira kimyasalların derecelerini ayarlamak gerekiyor. Siyah-beyazla renklilerin farklı… Yaklaşık üç yıldır kendi filmlerimin banyosunu yapıyorum konutta. Daha kendi siyah-beyaz karanlık oda baskılarıma giremedim.

*Tanıtım metninde yalnızlıktan bahsediyorsunuz. Sergiyi gezdiğimizde objektifinizin bir yalnızlık öyküsü anlattığını da görebiliyoruz…

Dürüst olmak gerekirse bu fotoğrafların hiçbirini stant açayım ya da yalnızlığı fotoğraflayayım diye çekmedim. Sahiden ilgilendiğim, merak ettiğim, anlamak istediğim şeyleri çektim. Bunun kimisi şuurlu kimisi bilinçsiz. Sonuçta akan bir şey hayat… Ve biz saniyenin 125’te birini ya da 250’de birini vs. kaydediyoruz. Derler ki bir fotoğrafın çekilmesi kurgudur. Bence yalnız kurgu değil, yalnız kurgu dışı da değil. En nihayetinde şuurlu bir parmağını deklanşöre basma kararı var. Tıpkı vakitte hayat bir fotoğrafçının değiştiremeyeceği kadar süratli, akışkan ve devam eden bir şey. Analogda kurman ve çekmen bir müddet alıyor bu yüzden muhtemel olabilecek en hakikat ânı belirliyorsun. İkili bir dünya var orada.

*Fotoğrafa tesadüfen analogla başladınız, analogla devam etmek şuurlu bir tercih. Bu sizi analog bir insan da yapıyor mu?

Yapıyor mutlaka. Benim genel olarak hayata bakışım da o denli. Daha sakin ve yavaş olmak üzerine. Zira bir dijital fotoğraf makinesi almak o kadar güç bir şey değil. Benim analog seçmemin sebebi; kendimi eğitmek, bu mevzuda merakımı, hazzımı ve arzuladığım şeylere dair bir şeyler öğrenmek. Birebir vakitte bunun bir zorluğu var dijitalde 150 fotoğraf alabilirken analogda tahminen sırf üç fotoğraf çekebileceğim. Bu yüzden çekemediğim ve çekemediğimde “Hadi be!” dediğim şeyler benim için bir ders oluyor. O vakit bekliyorum, sabrediyorum, o ânı kolluyorum. Hayatım boyunca şu ana kadar iki bin siyah-beyaz fotoğraf çekmişim. Dijital makine aldım yakın vakitte. Yusufeli’ne gitmiştim, orada bir proje geliştirdim. Günde 600 ila 800 fotoğraf çekiyordum. Üç günde hayatım boyunca çektiğim siyah-beyaz fotoğrafın tamamını çektim yani. Bu yüzden analogda kalmak bir karar.

*Peki, siyah-beyaz fotoğraf çekmeye devam edecek misiniz?

Siyah-beyazda devam edeceğim çünkü renk benim çok hoşuma gitmeyen bir şey. Ayrıyeten bugün her şey o kadar renkli ve o kadar uyumsuz ki bu benim hoşuma gitmiyor. İnsan olarak gördüğüm şeyden keyifli değilim. Kentimizin hâlinden ya da ülkemizin genel olarak bize gösterdiği renkler, mimari, tatlar ve dokulardan… Öbür taraftan renkli fotoğrafçılık çok güç bir alan. Bu fotoğrafların tamamı renkli olsa tahminen bir-iki adedini beğenirdiniz. Siyah-beyaz fotoğrafın sadeleştirici ve gerçeklikten uzaklaştırıcı bir tarafı olduğunu düşünüyorum. Gerçeklikten uzaklaşmak da bana nazaran biraz daha sanata yaklaşmak demek. Bu yüzden siyah-beyaz fotoğraf çekiyorum.

‘Doğallığın içindeki bozuk şeyler hoşuma gidiyor’

*Fotoğraf, oyunculuğunuza nasıl katkı sunuyor?

Benim insanlığımda yarattığı tesirin oyunculuğuma yansıyan bir tarafı var. Mesela İstanbul Fatih’teki Hacı Bayan Mahallesinde çekilen bir fotoğrafım var. Terk edilmiş, kâğıt toplayıcılarının ve mültecilerin yaşadığı bir yer. Orada yaşlı bir nine ile torunları vardı. Bir bahçeleri varmış hiç görülmeyen bir yerde. Fotoğraf çekerken “Gel gel” dedi bana. Hafif çekinerek gittim. “Sen fotoğrafçı mısın?” dedi. “Evet, buraları fotoğraflıyorum” dedim. “Gel” dedi. Gittim. Çelik bir kapı açıldı ve o kapının ardında bir bahçe… Bahçeden domates, biber koparıp sohbet etmeye başladılar. Beni tanıyıp kendilerini anlatmak istediler. Ben irtibat konusunda çok keyifli birisi değilimdir. Onlarla tanışmak bile beni insan olarak daha rahat, daha bağlantı kurulabilir hâle getirdi. Bu manada oyunculuğuma tesiri oldu. 

*Fotoğraflara baktığımda çoğunlukla bizim içinde bulunduğumuz dünya ya da dolaştığımız sokaklar değil pek birçok…

Çünkü ilgimi çeken şey bu aslında. Hayatta her şey o kadar ilgimi çekmiyor. Daha kirli, daha bozuk, daha doğal… O doğallığın içindeki bozuk şeyler hoşuma gidiyor. Paklık, sistem değil de daha kirli ve hem sevinçli hem trajik anlatıyı içinde barındıran yerler hoşuma gidiyor.