Eğitimci Dr. Sakin Öner yazdı: ‘Afet yönetimi’ ile ilgili bir ders yok!
Eğitimci Dr. Sakin Öner, Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve 11 ili etkileyen sarsıntı sonrasında eğitimde yapılması gerekenlere ait tekliflerde bulundu. Öner ayrıyeten, AFAD’ın yine teşkilatlandırılması gerektiğini belirtti.
“BAŞARISIZ OLDUK”
Dr. Öner’in kıymetlendirme ve teklifleri şu biçimde:
“Türkiye, 6 Şubat 2023 Pazartesi günü 11 vilayetimizi etkileyen büyük bir zelzele felaketi yaşadı. Zelzele felaketini yaşayan kentlerimizde yüz binlerce bina yıkıldı, ayakta kalanların da birçok hasarlı olduğu için yıkılacak. Zelzelede on binlerce canımızı kaybettik, yüz binin üzerinde insanımız yaralı olarak kurtuldu. Türkiye bu büyük zelzele felaketine hazırlıksız olarak yakalandı. Zelzeleye vaktinde ve gerektiği kadar müdahale edemedik. Afet idaresinde başarısız olduk.
“KOORDİNASYON EKSİKLİĞİNDEN…”
Bu mevzu, siyaset üstü, ulusal bir mevzudur. Bu bahiste birbirimizi suçlamamız yanlışsız değildir. Ama şu gerçek bir kez daha ortaya çıktı ki, ne iktidarımız, ne muhalefetimiz ve ne de ilgili kurum ve kuruluşlarımız bu mevzuda önemli ve kâfi bir hazırlık yapmamışlar, afet idaresi hakkında plan ve program hazırlamamışlar ve bu hususlarda kâfi grup ve eleman yetiştirmemişlerdir.
Afet olduğunda afete maruz kalan vatandaşların barınma, beslenme, hijyen, ısınma üzere mecburî muhtaçlıkları ile ilgili kâfi materyal stoku oluşturulmamıştır. Mevcut kurtarma grupları, tertip ve uyum eksikliğinden, vaktinde zelzele yaşanan bölgelere ulaşamamışlardır. Lakin AFAD, AKUT ve belediye gruplarının, Türkiye Taşkömürü Kurumu çalışanının, sivil toplum inisiyatiflerinin istekli kurtarma takımlarının ve bilhassa çok sayıda yabancı ülkeden gelen kurtarma takımlarının günlerce süren cansiperane çalışmalarını göz gerisi edemeyiz. Onların eforlarını, takdir, minnet ve şükranla karşılıyoruz. Tek tesellimiz, bu türlü afetlerde milletimizin tek yürek halinde bütün imkanlarıyla afetzede vatandaşlarımıza yardıma koşmalarıdır.
“ÇOCUKLARIMIZ VE GENÇLERİMİZİN HER TÜRLÜ AFETE KARŞI EĞİTİLMESİ GEREKİR”
Acıda ve açıda büyük bir hassaslıkla birleşen bu büyük milletin büyük bir zaafını da belirtmeden geçemeyeceğim. Biz büyük bir afet yaşadığımız vakit gösterdiğimiz bu hassaslığı, olayın üzerinden birkaç ay geçince kaybediyoruz, yaşananları unutuyoruz. Sonra da kendimizi “Hafıza-i beşer nisyan ile maluldür” diye teselli edip olağan hayatımıza dönüyoruz.
Yaşananlardan hiçbir ders çıkarmayıp bundan sonra yaşanacaklar için gerekli önlemleri almıyoruz. Halbuki Türkiye bir zelzele bölgesi. Sel, heyelan, yangın ve orman yangını üzere doğal afetler de çok yaşanıyor. Önümüzde bir de global ısınma ve bunun getireceği çeşitli problemler var. Bu yüzden bu afetlere karşı milletçe topyekûn hazırlanmamız gerekiyor. Bu hazırlanma da öncelikle eğitimle olur. Devletin, örgün ve yaygın eğitim kurumlarında çocuklarımızı, gençlerimizi ve yetişkinlerimizi her türlü afete karşı eğitmesi gerekir. Milletimize bu bahiste gerekli eğitim verilmez ve gerekli şuur kazandırılmazsa, afetlere karşı verilecek uğraş her vakit yetersiz kalacaktır.
“AFET YÖNETİMİ” DERSİ YOK
Artık geriye bakmaya gerek yok. Bizim artık bundan sonra olabilecek afetlere karşı süratle hazırlanmamız gerekiyor. Evvel eğitim sistemimizin afet eğitimi ile ilgili ders, müfredat ve eğitim çalışmalarını gözden geçirelim. İlkokul, ortaokul ve liselerin haftalık ders dağıtım çizelgelerini inceledim. Hiçbir sınıfta “afet yönetimi” ile ilgili bir ders yok. Şu anda bütün dünyanın üzerinde hassasiyetle durduğu global ısınma sonucunda oluşan iklim değişikliği ile ortaya çıkabilecek sıkıntılarla ilgili bir ders varmı diye baktım. Son yıllarda ortaokul 6., 7. ve 8. sınıfta “Çevre Eğitimi ve İklim Değişikliği” ismiyle bir ders konmuş lakin o da seçmeli olarak.
MEZUNLAR NEREDE VAZİFE YAPTI?
Bir de afet idaresi ile ilgili yüksek öğretim programlarındaki durum nedir, ona bakalım. YÖK kayıtlarına nazaran 17 devlet üniversitesi ile iki vakıf üniversitesinin bünyesindeki Meslek Yüksekokullarında ve Sıhhat Meslek Yüksekokullarında 2’şer yıl öğretim periyodik “Acil Durum ve Afet Yönetimi” programları var. Bu önlisans programlarının kontenjanları 30-60 kişi ortasında 1 yahut 2 sınıf. Bu bahisteki lisans programlarını da incelediğimizde görüntü şu:
AFETE NASIL HAZIRLANMALIYIZ?
Madem Türkiye bir sarsıntı ülkesi, o vakit çocuklarımıza anaokulundan itibaren zelzeleyle yaşamayı öğretmeliyiz. Bunun için öğretmenlere “İlk Yardım” ve “Okul Tabanlı Afet Eğitimi” vermeliyiz. Tüm öğretmenler, sınıf içi ve sınıf dışı farklı faaliyetlerle öğrencilerine sarsıntı öncesi, anında ve sonrasında yapacakları hakikat davranışları kazandırmada rehberlik etmelidirler. Öğretmenlerin gerçekleştirecekleri afet eğitimi ile ilgili uygulamalarda kılavuzluk edecek kitap, oyuncak, araç gereç üzere ders malzemeleri geliştirilmelidir.
“ZORUNLU DERS KAPSAMINA ALINMALIDIR”
Deprem yaşamış vilayetlerimizde “Deprem Anıt Müzesi” ismiyle müzeler kurulup, sarsıntının yaptığı tahribat, can ve mal kaybının unutulmaması sağlanmalıdır. Ayrıyeten ilçe ve vilayet seviyesindeki yerleşim ünitelerinde mahallî idarelerce sarsıntı simülasyon merkezleri oluşturulmalı, çocuklarımız buralarda uygulamalı olarak zelzeleye hazırlanmalıdır. İlkokulun son iki sınıfında haftada bir saat “İlk Yardım ve Afet Eğitimi” dersi, Ortaokulun son iki sınıfında haftada iki saat “İklim Değişikliği ve Afet Eğitimi” dersi, zarurî ders kapsamında okutulmalıdır.
EK PUAN ÖNERİSİ
Lise seviyesinde “Afet Yönetimi” alanında mesleksel ve teknik eğitim liseleri açılmalıdır. Bu okulların mezunları, Meslek Yüksek Okullarının “Acil Durum ve Afet Yönetimi” programlarını ve Sıhhat Bilimleri Fakültelerinin “Acil Yardım ve Afet Yönetimi” programlarını tercih ettiklerinde kendilerine ek puan verilmelidir. Bu önlisans ve lisans programlarında “Afet Önleme”, “Afet Riski Azaltma”, “Afet Yönetme” ve “Kriz Yönetimi” alanlarında eğitime ehemmiyet verilmelidir. Bu yüksek öğretim kurumları mezunları; AFAD (Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı)’da, binalarda zelzele riskini belirleyen gruplarda, okullardaki “Afet Eğitimi” derslerinde ve yaygın eğitim kurumlarında yetişkinlere yönelik “Afet Eğitimi” programlarında görevlendirilmelidirler.
“AFAD MAHALLÎ İDAREYLE EŞGÜDÜM İÇİNDE ÇALIŞMALI”
AFAD, yine teşkilatlandırılmalıdır. Her vilayette takımlı ve istekli kâfi sayıda kurtarma takımı yetiştirilmelidir. AFAD’dan evvel Sivil Savunma Müdürlükleri, askerliğini yapmış, 45 yaş altındaki erkekleri iki yahut üç hafta ile çağırarak afet eğitimi verirlerdi. AFAD da birebir formda bu yaş kümesindeki erkeklere aralıklarla afet eğitimi vermelidir. AFAD, kurtarma takımlarının rastgele bir sarsıntı anında hangi bölgede görevlendirileceğini daha evvelce belirlemelidir. AFAD’ın lokal idarelerle eşgüdüm içinde çalışmaları sağlanmalıdır.
“DEPREM LOJİSTİK ÜSSÜ OLUŞTURULMALIDIR”
En azından yedi bölgemizde belirlenecek merkezi vilayetlerde “Deprem Lojistik Üssü” oluşturulmalıdır. Buralarda çok sayıda iş makinaları, çekiciler, konteynerler, çadırlar, taşınabilir mutfak ve tuvaletler, sobalar, battaniyeler, iç çamaşırı ve giysi eşyası vb. gereçler stoklanmalıdır. Sarsıntı anında bu materyalin sarsıntı bölgesine en kısa vakitte intikalini sağlayacak önlemler daha evvelce alınmalıdır. Zelzele anında görevlendirilecek iş makinası operatörlerinin, tır sürücülerinin ve araç sahiplerinin irtibat bilgilerini daha evvelden tespit edilmelidir.
İNSANIMIZ “DÜRÜSTLÜK VE İŞ AHLAKI” ÜZERİNE YETİŞTİRİLMELİ
Başta sarsıntı olmak üzere her türlü afete çok evvelden hazırlanırsak ziyanımız, hasarımız ve can kaybımız çok az olacaktır. Bunun için öncelikle okullarımızdaki “Değerler Eğitimi” derslerinde insanımızı “dürüstlük ve iş ahlakı” üzerine yetiştirmeli, onlara işlerini dürüstçe en düzgün ve en düzgün yapma şuuru ve ahlakını kazandırmalıyız.”