‘Sahnede Özge’yi tanımıyorum’
Seyhan Akıncı – Federico Garcia Lorca’nın yazdığı son oyunu “Bernarda Alba’nın Evi”nden çıkan orijinal bir metin “Bernarda”… Proje No 2’nin oyunu “Bernarda”nın seyahati pandemi sonrası fısıltının gücüyle kulaktan kulağa yayılıyor bugünlerde. Tiyatrodan konuşuluyorsa kelam kesinlikle “Bernarda”da beş başka karaktere hayat veren Özge Arslan’a geliyor. Çok özel performansını, yazdığı ve söylediği İspanyolca müziklerin yanı sıra danslarıyla da süslüyor. Toplumsal normların tiranlığının temsilcisi Bernarda’nın birlikte yaşadığı kızlarına uyguladığı cinsiyetçi baskı bayan vücudunun tarihi konusunda pek çok şey söylüyor. Sahnede paletindeki tüm renkleri kusursuzca sergileyen Özge Arslan ile buluştuk ve “Bernarda”nın konutundan çıkıp salonlara taşan öyküsünü konuştuk.
“Bernarda”nın öyküsü 2019’da pandemiden çok kısa bir müddet evvel başlıyor. Ve pandemiyle birlikte yalnızca 10 oyun oynanmışken sekteye uğruyor. Bu sancılı yol alıştan başlayalım….
“Bernarda”yı yazmaya karar verdiğimizde çok heyecanlanmıştık. Başta huzursuz olmuştum. Uzun yıllar kalabalık takımlarla çalıştıktan sonra tek başıma sahnede var olmaya çalışmak biraz ürkütücüydü. “Bernarda”daki beş karakteri ayırt edilebilir özelliğe sahip bir halde var edebilmek güçtü o an için. Direktörümüz Can Ali Çalışandemir yapabileceğime ikna etti beni. Arkadaşlarım, annem hatta patili dostum Püsür’e kadar bir sürü dayanak ve hoş hislerle bu yola çıktık. 10’uncu oyunumuzu oynadık ve pandemi başladı. Yasaklar kalkıp hayat hareketlenmeye başlayınca “Acaba oynasak mı?” diye sorgulamaya başladık. İki sene boyunca ne prova yaptık ne bir ortaya gelebildik ne de üzerine hakikat düzgün konuşabildik. Pandemiden sonra birinci oyunumu Van’da oynadım. Ve sahneyi, oyunumu ne kadar çok özlediğimi hatırladım.
“Bernarda” kendi içinde devinimi olan karakterler barındırıyor. Başka yandan oyun iki yıllık bir kesintiye uğradığı için sizin içinizde de bir dönüşüm yaşandı. 2019’daki Özge değilsiniz. Metinle kurduğunuz ilgide ne üzere devinimler yaşandı?
Hem bedensel olarak hem de sesimle ilgili yapabileceklerim konusunda çok çalışkan olduğumu düşünüyorum. Çok üzerine giderim bir şeyin. Şayet bir hareket içerisinde değilsem de başımın içinde daima yoğururum. Oyundan uzak kaldığım vakitlerde oyunu çok düşündüm. Başımın içinde çok döndürdüm kıssaları. Çekilmiş bir görüntümüz vardı, onu izleyip neleri eksik neleri fazla yaptığımla, neleri tam olarak oturtamadığımla, geçişlerin tam olup olmadığıyla ilgili bir sürü tefekkürde bulundum kendimle ilgili. Aslında oyun oynamıyor olmak, oyuna devam etmemek değildi. Oyunu başımın içinde daima demledim, dönüştürdüm, yine ele aldım, kendimi eleştirdim. Acayip bir seyahatti. Tek başıma üzere görünen lakin aslında oyundaki beş farklı karakterle hemhâl olduğum bir süreçti.
Oyunda müzisyen yanınızla da tanışıyoruz. Söylediğiniz kesimlerin altında sizin imzanız var. Lorca’nın şiirlerinden mi ilham aldınız?
Karakterlerin içinde bulunduğu his durumları ve hâlleri üzerinden “Acaba bir müzik söylese ne söyler ya da nasıl söyler?” diye sorguladım. Martirio’nun yalnızca “Madre/anne” diyor olması annesinin zorba kimliğini, meskendeki ve onun üzerindeki tesirini ortaya koyuyor. Anne faktörü çok kıymetli oyunda. Genel olarak anne ve Ay’dan bahsediyorum. Zira Lorca da Ay’dan çok bahseder. Sanki karakterler nasıl bir melodinin içinde kendilerini var ederler, diye düşündüm ve aktı, geldi. Oyunun başındaki ve finaldeki ağıt da birebir formda. Yalnızca bir oyuncu olarak sahnede olmanın haricinde meraklarımı bu karakterler üzerinden nasıl ehlîleştirebilirim, kendimi nasıl yenilerim, bildiğim şeylerden arınıp yeni bir bilginin içine nasıl girer ve orayı tecrübelerim üzere bir merakla var olduğum için müziği de dansı da kalem tutmayı da getirdi…
Oyunu izlediğim akşam salondan dayanılmaz bir tepki aldı performansınız. Nasıl bir etkileşim yaşadığınız?
Hayatımda atladığım kimi boyutlar var. İdrakla ilgili. Algılayabilmek ve kalple ilgili. Manevi bilgiden bahsediyorum. Bu seyirciyle aramdaki etkileşimle çok oluyor. İzlendiğimi biliyor olarak izliyor olmam problemi… O detayda çok fazla kıssa var. Onlarla uğraşmayı esasen çok seviyorum. Ben orada bir oyuncu ve insan olarak kalben ve idrak açısından manevî açıdan bir boyut atlıyorum. Bu boyut atlama sıkıntısı bana şunu öğretti, “Benim varlığım yok galiba”. Sahnede Özge’yi tanımıyorum. O denli biri yok. Sahiden yok. Özge’nin orada kendini feda etme sıkıntısı var. Tahminen de bütün oyuncularda olması gereken. Kendimi ortadan kaldırdığım surece bu işi yapabilirim. Zira ben orada aslında izleyenlerin idrakına, kalbine, ruhuna hizmet ediyorum. Ferdi hiçbir şey yok. Kendimi öne koyamam, geriye de atamam. Fakat ortadan kaldırabilirim. Kendimi ortadan kaldırdığım anda işte o güç, o temas, o alışveriş, o sevecenlik var oluyor.
“Acımasız gerçeklikte fantezi”
Son devirlerde çok fazla tek kişilik bayan oyunları izliyoruz. Bu eğilimi nasıl yorumluyorsunuz?
Bu artış güçlü fakat sanki neyin gücü diye de sorguluyor muyuz? Hangi boşluğu doldurmaya çalışıyoruz? Bayan sıkıntılarıyla ilgili güya hiçbir vakit çözülemeyecekmiş üzere daima dönüp dolaşan, tekrar eden bir sürü kıssa var. Bunlar çözülmediği sürece bayan oyunları ve bayan sorunu çoğalmaya devam edecek. Bu hem bir taraftan güçlü geliyor bana hem bir yandan çok üzücü… Keşke oynadığımız oyunlarla, yaptığımız sinemalarla bir formda bir şeyleri değiştirebiliyor olsaydık. Çok üzülerek söylüyorum içinde olduğumuz acımasız gerçeklikte artık fantezi üzere gelmeye başladı.