Bankalar musluğu kıstı tefeci faizi uygulanmaya başlandı
Merkez Bankası’nın makro ihtiyati önlemlerle sıkılaştırıcı siyaset uygulaması, bankaların kredi kapasitelerini azaltmasına neden olarak işletmelerin muhtaçlık duyduğu finansmana erişimi güçleştirdi. Finansman darboğazında birbirlerini fonlayan firmaların vadeli satışlarda uyguladıkları faiz oranları yüzde 40’ları aşmış durumda.
Ekonomim’den MerveYiğitcan’ın haberine nazaran, banka kredilerine ulaşamadığı için finansman sıkışıklığını aşamayan işletmeler, üretimlerini sürdürebilmek için hammaddeci ve toptancıların yüzde 40’ı aşan vade farkıyla karşı karşıya kalmaya başladı. Şu anda rotatif kredinin maliyetinin yüzde 13 düzeyinde olduğu düşünüldüğünde, piyasanın kendini 3 kata kadar daha maliyetli fonladığı görülüyor. Uygun finansman bulamadığı için üretimini düşürmek zorunda kalan ya da sipariş kaçıran firmaların sayısının artmakta olduğunu lisana getiren gerçek dal temsilcileri, firmaların sermaye gereksiniminin son birkaç yılda 5 kat arttığına dikkat çekerek, bilhassa piyasada yüksek vade farklarına maruz kalan KOBİ’lerin krediye erişimlerinin bu güç periyotta hayati olduğunu vurguluyor.
Finansman darboğazının derinleştiği piyasada firmalar adeta birbirini fonlarken, işletmelerin vadeli satışlara uyguladığı faiz oranı yüzde 40’ları aşmaya başladı. Olağan devirlerde firmaların sık başvurduğu fakat şu an makro ihtiyati önlemler yeterince gereğince kullandırılmayan rotatif kredinin maliyetinin yüzde 13 düzeyinde, özel bankaların kullandırdığı ticari kredilerin faizinin de yüzde 25-30 bandında olduğu düşünüldüğünde, birtakım hammaddeci ve toptancıların piyasayı 3 kata kadar daha maliyetli fonladığı görülüyor. Lakin yılsonu kredi kapanışlarını yapan şirketlerde kasalar adeta boşalmışken firmalar, özkaynak yetersizliği nedeniyle üretimlerini aksatmamak ismine piyasa faizine razı oluyor. İKTİSAT gazetesine konuşan gerçek kesim temsilcileri, uygun finansman bulamadığı için üretimini düşürmek zorunda kalan firmaların sayısının artmakta olduğuna dikkat çekerlerken, bilhassa KOBİ’lerin krediye erişimlerinin bu periyotta çok hayati olduğuna işaret ediyor.
PİYASADA FAİZ YÜZDE 50’LERE DAYANDI
TOBB Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclis Lideri Yavuz Eroğlu, piyasada şu an dengelerin standardın dışında oluşmaya başladığını söylerken, olağan periyotlarda hammaddecilerin uyguladığı faizin aylık yüzde 1,5-2 olduğunu, lakin şu anda bu oranın yüzde 4’lere geldiğini, dolar ödemeleri için de yüzde 1 olduğunu söyledi. 12 aylık bakıldığında TL ödemelere faizin yüzde 50’lere geldiğini lisana getiren Eroğlu, “Finansman işletmelerin damarlarındaki kan üzeredir. İsterseniz çok sağlıklı, tastamam bir bedeniniz olsun, lakin kan olmazsa yaşayamazsınız. İşte firma, muhtaçlığı olan bu finansmanı bankada bulamazsa, piyasada arayacak. Zati öteki yerden bulunamadığı için piyasada faiz bu kadar yüksek. Şirket, daha uygun finansman kaynağı bulsa gidip bu kadar yüksek faizle borçlanmaz” dedi.
HAMMADDECİLER DURUM RİSKİ NEDENİYLE YÜKSEK FAİZ UYGULUYOR
FİRMALAR GÜNÜ KURTARIYOR
İstanbul Tüccarlar Kulübü Lideri İlker Önel, hem BDDK hem Merkez Bankası’nın aldıkları sıkılaştırma tedbirlerinin iç piyasaya yansıdığını, kredi daralmasını da işletmelerin ‘mecburen’ birbirinin üzerine yüklemeye başladığını söz etti. Firmaların bu periyotta açık hesap alacağının yükselmiş olduğuna dikkat çeken Önel, piyasada vade farkı olarak verilen oranların çok üstlere çıktığını kaydetti. Kimi işletmeler bunu makûs niyetle kullanmaya başladığı eleştirisini de getiren Önel, “İşletmeler birbirine vade faizi uyguladığında oran ortalama yüzde 40’lara çıkıyor. Bankalardaki faizin 3 katı üzere neredeyse. Genelde hammadde tedarikçileri bunu uyguluyor” dedi. Öz sermaye yetersizliğinin firmaları daha şiddetli bir sürece götürmekte olduğu ihtarında bulunan Önel, “Bu piyasa şartlarında firmalar yalnızca günü kurtarıyor. Gün geçtikçe sermayeleri eriyor. Fakat mal da satması gerektiği için bu sefer karlılığı gitgide düşürüyorsunuz, yüzde 8 ise marjınız yüzde 2’lere çekmeniz gerekiyor, yani baş başa çıkıyorsunuz” diyerek işletmelerin içinde bulunduğu sıkışıklığı tanım etti.
“HAMMADDECİLER NET İHRACATÇI OLAMIYOR”
Armatür Derneği Lideri Gökhan Turhan da firmaların uyguladığı yüksek vade farklarını teyit etti. İşletmelerin sermaye muhtaçlıklarının geçmiş birkaç yıla oranla 5 kat arttığını belirten Turhan, dövizin baskılanmasıyla ihracatçıların karların da düştüğünü lisana getirdi. Olağan devirde hammaddecilerin vade farkıyla banka faizlerinin birbirine çok yakın olduğunu söyleyen Turhan, banka faizlerinin aşağı çekildiğini fakat piyasanın faizinin çok yüksek seyrettiğini tabir etti. Hammaddecilerin yüksek vade farkı uygulamalarının birtakım haklı tarafları olduğunu da kaydeden Turhan, şöyle devam etti: “Hammaddeciler net ihracatçı olamıyor, en büyük ıstırapları orada. Aldığı hammaddeyi ithal etmek zorunda, ihracatı ithalatından daha az kalıyor. Bu türlü olunca da reeskont üzere uygun kredileri kullanamıyorlar. Karları da düşük olunca bu biçimde vade farkı ile kendini müdafaaya çalışıyor.”
“Bankalar kredi taleplerine fiyat dahi vermiyor”
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Lideri Çetin Tecdelioğlu, firmaların bankalardan kredi kullanamayınca mecburen toptancılara döndüğünü, bunun ticaretin tabiatında olduğunu, fakat şu anda bankaların kredi kullanımının dertli olması nedeniyle toptancıların vade farkını Banka faizlerinin iki katı daha yüksek tuttuğunu söyledi. Burada piyasayı tıkayan durumun bankaların kredi kullandırmaması olduğunu vurgulayan Tecdelioğlu, “Sektör paydaşlarıyla görüşmelerimizde bize gelen en değerli şikayet kredi konusunda… Bankalar kredi kullandırmadığı üzere, yılın başı olmasına karşın hala kredi taleplerine fiyat dahi vermiyorlar, hiç konuşmuyorlar. Finansman bulamadığı için ihracat siparişlerini kaçıranlar oluyor. Burada yüksek de olsa toptancının bir vade açıyor olması, şu durumda lehimize bir durum” sözlerini kullandı.
“ENFLASYON GÖRÜNENDEN DAHA YÜKSEK”
Türkiye Ayakkabı Kesimi Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı (TASEV) İdare Şurası Lideri Hüseyin Çetin, piyasadaki enflasyonun daha görünenden daha yüksek olduğunu, bölümdeki hammaddecilerin de buna nazaran bir vade ile yan sanayiciye malını verdiğini lisana getirdi. Dalda aylık bazda en az yüzde 3 üzere bir vade farkı koyulduğunu, bunu yıllıkta çok yükseldiğini ve kabul edilebilir düzeyde olmadığını vurgulayan Çetin, “Bankalar kredi vermeyi kısınca firmalar da piyasadaki vadeyi kullanmaya yöneliyorlar. Üreticinin finansman konusunda rahatlayabilmesi için devletin sanayiciye yönelik, ‘1 yılı ödemesiz, 2 yıl ödemeli, 3 yıl vadeli’ bir finansman paketi hazırlaması gerekiyor. Beklentimiz bu yönde” halinde konuştu.
