1999 Yılında Kastamonu’da Bulunan Bu Enteresan Canlı Neyin Nesi
Hacettepe Üniversitesinden Jelolog Prof. Dr. Cemal Tunoğlu, 1999 yılında Kastamonu’da yaptığı arazi çalışmaları sırasında bir fosil keşfetti ve bu hususta çalışan Fransız meslektaşı Nathalie Bardet ile birlikte tanımlayıp “mosasaurus hoffmannii mantell, 1829” tipinin kalıntılarını bilim dünyasına sundular.
Dünyanın çeşitli bölgelerinde daha evvel tanımlanan bu fosil, Türkiye’de birinci sefer görülmesi açısından epeyce kıymetliydi. Zira Türkiye’nin Geç Kretase periyoduna ilişkin ünitelerinde, denizel makro ve mikro paleontolojik bulgular epey fazla olmasına rağmen, dinozorlar periyodunu temsil eden bir omurgalı bulgusu o güne kadar saptanamamıştı.
Mosasaurus hoffmannii’ler bir dinozor değildir lakin onların kuzenidir ve denizlerin dinozoru olarak bilinen omurgalı deniz sürüngenleridir.
Türkiye’de bulunan bu fosil, yalnızca alt çenenin ufak bir kısmını içeriyor. Üzerinde birkaç diş var. Dişlerin ne kadar iri olduğu rahatlıkla seçilebiliyor. Şu an Hacettepe Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Kısım Standı’nda sergileniyor.
Kastamonu’nun Devrekani ilçesinin kuzeyinde yer alan Beyler Barajı civarında bulunan bu fosile ilişkin sağ ve sol çene ve bir dizi parçalayıcı dişler ile çeneleri birbirine bağlayan sol jugal kesim bu buluşun en kıymetli malzemeleri.
75-65 milyon yıl evvel jenerasyonları tükenen mosasourlar, sığ denizel ortamlarda dolaşırlar ve daha küçük canlılarla beslenirlerdi.
Bu vakte kadar dünya çapında 40-50 mosasour tipi saptanmıştır. Birinci defa 1770-1780’li yıllarda Dr. C. K. Hoffman tarafından keşfedildi.
Bu dev canlılar, yılan ve balık üzere yüzerler ve dikey hareketlerini ise balinalar üzere sağlarlardı. Bunlar hava teneffüsü yapan reptillerdi(sürüngen) ve periyodik olarak yüzeye ulaşıp bu ihtiyaçlarını sağlamaktaydılar.
Mosasaurus hoffmannii Kretase devrinin olduğu kadar, tüm vakitlerin deniz ve okyanuslarının en iri canlılarından biriydi.
En küçükleri 3-3.5 metre uzunluğunda iken en irisi ülkemizde de saptanan mosasaurus hoffmannii 17.5 metre uzunluğunda olup, tyrannosaurus rex ile eşit boyuttaydı. 14 ton ağırlığındaydı, bu da ortalama 3-4 adet file denk geliyor.
Mosasourlar karnivor canlılar olup; ekseriyetle balıklar, ammonitler(soyu tükenmiş deniz yumuşakçaları) ve yengeçler ile beslenirlerdi. Mosasour kalıntılarının bulunduğu alan nitekim de ammonit ve yengeç fosilleri açısından hayli güçlü bir alandır.
Jurassic World sinemasındaki bu canlı da bir mosasour cinsidir lakin boyutu fazla abartılmıştır.
Yine de günümüzdeki köpek balıklarını ve balinaları rahatlıkla öldürebilecek güçte canlılardı.
Mosasourların yaşadığı devirde Anadolu diye bir yer olmadığını da hatırlatmamız gerekiyor.
Farklı jeolojik periyotlarda kıtaların yeri bu biçimdeydi.
Peki bu canlının günümüzde de yaşamasını ister miydiniz? Tahminen de gerçek bir “Van Gölü Canavarı”mız olurdu!
Kaynaklar:
Cemal Tunoğlu & Nathalie Bardet Araştırma Makalesi
Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cemal Tunoğlu
Hacettepe Üniversitesi | Genel Jeoloji Anabilim Kısmı | Resmi Hesabı
Görsel kaynakları: Deviant Art
Özel teşekkür:
Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nurdan İnan
