Tarladaki esere yağış ve fiyat tesiri
DUYGU ERDOĞAN- İç Anadolu başta olmak üzere tüm bölgelerde kasım sonu prestijiyle kışlık hububat ekilişlerinin yüzde 80’i tamamlandı. Bu oran, kurak geçen geçen dönemde bile yüzde 90 düzeyindeydi. Öbür yandan üreticilerin, küresel gelişmeler ekseninde kâfi alıcı bulamayan pamuk ve evvelki ekim dönemine nazaran fiyatı düşük seyreden ayçiçeği, mısır ile haşhaş ekimi yerine çitçinin hububata yöneldiği gözlendi.
Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) hububat ve bakliyatta yağış, ekiliş ve gelişim tahliline nazaran, ekim ve kasımda yağışlarda normaline nazaran yüzde 29 azalma görüldü. Bu yağışsızlık devri geçen yıl ile benzeri bir sistem oluşturuyor. Türkiye genelinde kasım ayı yağışlarının son 5 yıldır olağanların altında seyrettiği, bu periyotta en fazla azalmanın İç Anadolu Bölgesi’nde kaydedildiği belirtildi.
İç Anadolu yağışsız
Türkiye buğday ekilişinin yüzde 37’sini sağlayan İç Anadolu Bölgesi’nin tıpkı vakitte bu devirde en az yağış alan bölge olduğu görüldü. Konya’daki son durumu pahalandıran Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, “Konya genelinde sulama imkanı olan tarlalarda sorun yok. Kıraç alanlarda ise ekim ayında çıkışı sağlayacak kadar yağış alanlar yerler de var, lakin hafif yağıştan sonra devamı gelmeyince kışa ülkü formda giremeyen tarlalar da var” dedi. Soylu, yağışların bundan sonraki durumu ve ilkbahar periyodu yağışlarının bitki gelişimini belirleyici olacağı bilgisini paylaştı.
Maliyet hesabı
Pamuk ekimini artırarak ithal pamuk kullanımını azaltmak isteyen Türkiye bu dönemde 1 milyon ton lif pamuk üretim maksadını geçmişti. Lakin başta Avrupa olmak üzere talepsizlik ortamı pamukta fiyatı ve alımı düşürdü. Pek çok çiftçi ziyan ettiğini belirtirken, girdi maliyeti yüksek olan pamuk yerine buğday ekmeyi tercih etti. Bu yöneliş TMO saha çalışmalarında da görüldü. Gaziantep Araban Ziraat Odası Lideri Hasan Altun, “Pamuk çiftçisi çok güç durumda. Geçen seneye nazaran en az yüzde 60 rekolte düşmesini bekliyoruz. Pamuk girdisi çok yüksek. Maliyet bu kadar yüksekken bir de fiyatlar geçen yılki kadar bile olmadı. Genelde pamuk yerine buğday ekildi. Çiftçi en azından maliyetinin düşük olduğu için tercih ediyor” diye konuştu.
‘Ürün deseni değişiyor’
Genel olarak kışlık ekilişler sürerken alandaki çalışmalara nazaran, İç Anadolu Bölgesi’nde mısır ekili alanlardan hububata, Marmara Bölgesi’nde ayçiçeği, kanola ve haşhaştan buğdaya, Akdeniz Bölgesi’nde ayçiçeği, pamuk ve mısır ekili alanlardan buğdaya, Karadeniz Bölgesi’nde ayçiçeğinden buğday ve arpaya, Ege Bölgesi’nde mısır, yağlık ayçiçeği ile haşhaş ekiminden hububata, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yem bitkilerinden hububata yönelme olduğu görüldü. TMO dönemde buğday ve arpa için taban alım fiyatlarını artırmış, dünyadaki besin stoklama eğilimi ortamında kaynakları garantiye almaya yönelmişti. Yüksek fiyatlar piyasada da çiftçiyi mutlu eden fiyatlar oluşturmuştu. Bu nedenle pek çok bölgede hububat ekiminin artacağı kestirim ediliyor.
Balıkesir Ziraat Odası Lideri Sami Sözat, “Üretici ayçiçekte umduğunu bulamadı. Evvelden aslında çok daha fazla ayçiçek ekim alanı vardı. Giderek azaldı. Lakin bu fiyatlara ekmek artık daha güç. Bu sene seçkin kurak bir periyot de geçirdi Balıkesir. Kasım sonuna kadar ekim dönemini başlatamadık” dedi.
Denizli Merkez Ziraat Odası Lideri Hamdi Gemici, bilhassa yağışsızlık devrinin barajlardaki su oranını da azalttığını belirtirken, “Bu nedenle pamuk ekilişlerinde kayıp yaşayacağımız telaşı var. Pamukta aslında düşük fiyat bu dönem çiftçiyi çok ziyan ettirdi. Bu eser deseninden kazanamayan üretici tehlikeli bir değişime gidiyor. Eser deseni tahminen uzun yıllar geri kazanılamayacak biçimde değişiyor” diye konuştu.
